Hukuk Temel Kavramları II

Devletsel

Beğenme

Yorum Yaz

Favorilere Ekle

Hukuk Temel Kavramları II

Hukuk Temel Kavramları. Hukuk sistemleri arasında bir karşılaştırmadan söz edebilmek için, karşılaştırmada örtülü ya da şu üç unsurun bulunması yöntem bilimsel bir gerekliliktir: Karşılaştırmalı hukukta hukuk sistemleri belirli kümelere ayrılarak sınıflandırılır. Sınıflandırma ölçütü olarak esas alındığından, karşılaştırmalı hukuk yazını, tekdüze bir sınıflandırma ortaya koyabilmiş değildir. Hukuk sistemlerini kabaca dört alt başlıkta kümelendirme eğilimi vardır.

Batı hukuk kültürü içerisinde tarihsel evrimi oldukça farklı iki hukuk ailesini birbirinden ayırt etmek gerekir: Bir yanda diğer yanda İngiliz Hukuku Kıta Avrupası hukuk sisteminden farklı olarak İngiliz Hukuku genel kavramlara ve bağlantılı oldukları yasalara değil, örnek olay gruplarına ve bunların konu edinildiği yargı kararlarına dayalıdır. Çünkü, doğudaki görece düzenli yaşamı saymazsak, Amerika’nın batısına göç hareketi, hukuksuz bir toplumsal yaşam biçiminden hukuki bir toplumsal yaşam biçimine geçişin modern dünyadaki belki de tek örneğidir.

Hukuk Temel Kavramları

Dağılan Sovyetler Birliği ve eski Doğu Bloku ülkeleri kapitalist dünyada egemen olan hukuk anlayışına alternatif olduğunu ileri sürdükleri bir hukuku uygularlardı. Gerek eski sosyalist, gerekse hâlen sosyalist olan ülkeler Anayasa’larında sosyalist hukuk başlıca üç temel ilkeye dayandırılmıştır: Sosyalist Demokrasi ilkesi “siyasal iktidarın, işçi sınıfı ve onun partisinin önderliğinde, biçimsel burjuva demokrasisini yıkıp emekçilerin egemenliğini kuran, işçi sınıfı ve müttefiki toplumsal sınıflar eliyle kullanılması” olarak tarif edilmiştir.

Demokratik Merkeziyetçilik, iktidardaki komünist partisinin ve sosyalist devletin yönetim ve düzenleme ilkesidir. Osmanlı Türkleri İslam dinine mensup olduklarından özel hukuk alanında uygulanan hukuk İslam Hukuku idi. Bundan başka, “İslam Hukuku” terimi Şeriat olarak da bilinen ve İslam dinince vazedilmiş ilahi ilkeleri ifade etmekte de kullanılır. Klasik İslam Hukuk Bilimi şeriatı üç ana bölümde incelemişlerdir:

Bu bölüm bedenî, mali veya caydırıcı bazı cezai hükümleri kapsar. Osmanlı Hukuku’nu, özellikle de kamu hukukunu belirleyen bir diğer nitelik onun aynı zamanda bir örfi hukuk oluşudur. Şeri’at’a göre yasa koyucu Allah olduğuna göre herhangi bir İslam hükümdarının kendisini yasa koyucu kabul etmesi mümkün değildi. Asli yasa koyucu niteliği taşımayan hükümdar, asli yasa koyucunun iradesinin gözeticisi ve koruyucusu olabilirdi ancak. Ancak olması gerekenle fiilen olan arasındaki ayrım Osmanlı hukuk tarihinde de hükmünü icra etti:

Bugünkü anlamıyla, geniş ölçüde kamu hukuku kapsamında yer alabilecek konularda padişah gibi adlar altında yasama faaliyetinde bulunuyor; böylece örfi hukuk oluşuyordu.

Gerek Osmanlı İmparatorluğu’nun dünya sistemindeki egemen konumunu yitirmesi, gerek ekonomisini üzerine oturttuğu toprak sisteminin çözülmesi, gerekse askerî, bilimsel ve devlet örgütü alanında yenilenme yeteneğinin hızlı yitimi hukuk sistemini işlevsiz kılmaya başlamıştı. Osmanlı toplumu çok geç kalarak da olsa Tanzimat’la beraber hukuksal kurumların modernleştirilmesine ilişkin düzenlemelere girişti. 1839v tarihli Gülhane Hattı Hümayunu’nda vatandaşların kanun önünde eşitliği ilkesi ilk defa beyan edilmiş ve ceza hukukunda keyfîliğin ortadan kaldırılacağı açıklanmıştır. 1856’da Islahat Fermanı ile eşit vatandaşlık hakları yönünde önemli adımlar atılmış, nihayet 1876’da modern anlamda bir Anayasa, Kanun-u Esasî ile meclis ve meşruti ilkeler kabul edilmiştir.

Anadolu’da başlatılan Kurtuluş Savaşı’nın zaferinden sonra, batılı devletlerle imzalanan Lozan Antlaşması ile her tür kapitülasyon. Bu arada Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenliğini sınırlayan adli kapütülasyonlar da kaldırılmıştı. Adli kapütülasyonların kaldırılması, gecikmiş moderleşmenin tamamlanması ereği ile birlikte yürümüş, hukuk alanında köklü değişimi konu edinen Türk Hukuk Devrimi. Hem bağımsızlığın kazanılması hem de modernleşme amacını birlikte yüklenmiştir. Hukuk sistemlerini kabaca dört alt başlıkta kümelendirme eğilimi vardır. “İslam Hukuku” terimi Şeriat olarak da bilinen ve İslam dinince vazedilmiş ilahi ilkeleri ifade etmekte de kullanılır. Tanzimat’la beraber hukuksal kurumların modernleştirilmesine ilişkin düzenlemelere girişildi.

Devletsel.com ekibi olarak sizlere bu makalemizde Hukuk’un Temel Kavramlarını ele aldık bu ve bunun gibi içeriğe ulaşmak için buraya ,III. bölüm için ise buraya tıklayabilirsiniz